Sakarya Üniversitesi’nde okuyan M.Zakir ALP, memleketi Siirt’in halk oyunlarıyla ilgili kaynak arayışı içerisine girer. Ancak yapmış olduğu araştırma sonucunda geçmişten günümüze kadar halk oyunlarımızla ilgili ciddi bir bilgi kaynağı eksikliğini görür. Bu eksiklik karşısında kamçılanan Zakir ALP üniversideki tez konusunu “Sirt Halk Oyunları” olarak belirler. Detaylıca bir araştırma içerisine girerek halk oyunlarımızdan unutulanları ve bugün oynananları tespit eder, giyinilen halk kıyafetlerini, oyunlar esnasında çalınan müzik aletlerini tek tek araştırır.
Yapılan çalışma şu an kitap haline getirilecek durumdadır. Bu hususta Valiliğimizin ve Kültür Müdürlüğümüzün vereceği destekle halk oyunlarımız kitaplaştırıldığı taktirde bir kültür hazinemiz kaybolmaktan kendini koruyacaktır.
Halk oyunları nedir? Halk oyunlarının özünde kim vardır?
Kültürümüzün önemli öğelerinden olan halk oyunları her şeyden önce bir gelenektir, mirastır. Oyun ve müzik, halkımızın ortak duyguları olarak milli olma vasfının ve eğitiminin en güçlü araçlarından birisidir. Bardan horona, horondan halaya, halaydan zeybeğe, zeybekten karşılamaya ülkemizin her yerine ayrı renklerini dağıtmıştır.
Kültür, geçmişten günümüze kuşaktan kuşağa aktarılabilen dinamik, değişken olan, insanın toplumdan öğrendiği her şeydir. Halk oyunlarımız da bu kültür öğelerinden biri olup ortaya çıkmasında etken olan inanç ve düşüncelerin oyunlara, giysilere nasıl yansıdığı ayrıca önemlidir.
Bir coğrafya ve tarih gerçeği olarak, çeşitli bölgeler için değişik ve renkli örnekler halinde, her fırsatta milli ve mahalli bir kaynaşma ve hareket unsuru halinde yaşatılan bu gelenek, tabiat sevgisi, insan sevgisi, memleket sevgisi ve millet bağlılığının açık tezahürüdür. Kısaca her sanat dalında olduğu gibi halk oyunlarımız da insanı anlatır. Oyunlarımızın altında, kaynağı çok eskiye dayanan, bugün unutulmaya yüz tutmuş derin bir mananın gizlendiği hissedilir.
Neden Siirt halk oyunları ile ilgili çalışma yapıyorsunuz?
Siirt’in kültürünü, gelenek ve göreneklerini, acılarını, sevinçlerini anlatan halk oyunlarımız ile ilgili ciddi bir çalışma eksikliği bulunmaktadır. Siirt Halk Oyunları, oyun hikâyeleri, giysileri ve müzik notaları ile ilgili olan bu çalışma, daha önceden yapılmış çalışmaların eksikliğini gidermek ve çevresindeki iller ile farklılığını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.
Bu alanda daha önce yapılan çalışmaların yetersiz kalması ve halk oyunlarının giysisinden oyun hikâyelerine, halk oyunlarına eşlik eden enstrümanlardan müziklerinin notasına kadar ilk defa bu kadar kapsamlı bir çalışma yapılmış olması bu alandaki eksikliği bir nebze azaltmak ve bu konuya ilgili daha sonra yapılacak çalışmalara kaynak teşkil etmesi amaçlanmıştır.
Halk oyunlarıyla ilgili çalışmalar yaparken nasıl bir yol izlediniz?
Siirt, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının kesiştikleri alanda kurulmuş olup birçok medeniyete mesken olmuştur. Bu bölgede var olan giysilerinin nasıl şekillendiği ve nasıl etkilendiği ayrı ayrı incelenerek detaylarıyla sunulmuştur. Kostümlerindeki çeşitliliği ve renkliliği ise Botan Bölgesi içerisinde yer alması ve bölgede yaşayan diğer iller gibi doğal koşulların ve inancın etkisiyle şekillenmiştir.
Siirt’te tespit edilen halk oyunları ve hikâyeleri hakkında bilgiler verilmiş, yöresel halk oyunları giysileri ayrı ayrı ele alınıp incelenmiştir. Halk oyunları giysileri incelemelerinde her parçanın şekil olarak özelliklerinden bahsedilmiş, kumaşları ve dokuma şekilleri incelenmiştir. Bölgede geçmişte yaşamış ve yaşamakta olan halkın, halk oyunları giysileri analiz edilmiş ve fotoğraflarla incelenerek sunulmuştur. Ayrıca Siirt ile ilgili yapılan İl Yıllıklarındaki yazı ve kaynaklardan faydalanarak Siirt İli giyim kuşamı, oyun isim ve hikâyeleri incelenmiş, çalışmamıza kaynak oluşturmuştur
Halk oyunları müzikleriyle ilgili nasıl bir çalışma yaptınız?
Siirt’in kültür zenginliğinden olan ezgileri, müzikal yapısı kendine has üslubu, giysisi ile halay bölgesinde bulunan diğer illerle olan farklılığı ve benzer yanları ortaya konulmuştur. Siirt’te kullanılan kemençe (Rebab) nin tarihçesi araştırılmış genel özellikleri hakkında bilgiler fotoğraflarla sunulup müzikal özellikleri ve yapımında kullanılan malzemeler hakkında bilgiler verilerek halk oyunlarına eşlik eden çalgılar da ele alınmıştır. Oyunların müzikal yapısı hakkında bilgiler verilerek halk oyunlarında kullanılan müziklerin, yöreye hâkim olan müzisyen ve bilirkişilerden faydalanılarak, aldığımız konservatuvar eğitimle ilk defa derlemesi yapılmış, notaya dökülmüş ve ölümsüzleştirilmiştir.
Halk oyunları ile ilgili çalışmalar yaparken ne gibi sıkıntılar yaşadınız?
Yörede kaynak yetersizliğinin yanında bu konuda çok az çalışmanın olması en büyük sıkıntıyı yaratmıştır. Gerek oyun figürlerinin oyun ezgilerinin araştırılıp arşivlenmemesi günümüze kadar ulaşmasını ciddi derecede engellemiştir. Her kültür unsuru gibi halk oyunlarımız hakkında eskiden yeterli derecede alan araştırmasının sağlıklı yapılamaması günümüzde bu gibi sıkıntılara sebep olmuştur.
Bu çalışmayı hazırlarken, daha önceki kaynaklarda adı geçen oyun ve giysi parçalarından bazıları hakkında yeteri derecede kaynak bulunamaması, sıkıntı yaratmıştır. Özellikle giysi, takı ve aksesuar konusunda elimizde örnek olmamasının önemli sebeplerinden biri de yörede vefat eden kişilerin özel eşyaları ve giysilerinin hayır amaçlı dağıtılmasındandır. Çok eskiye dayanan bu oyunlarımızın günümüze gelene dek kendini koruyabilen ve oyunun oluşmasında etkili olan sebepleri hakkında yeterince kaynak teşkil eden oyunların sayısı maalesef azdır. Siirt’e bağlı diğer ilçelerin de zamanla başka illere bağlanması bu çeşitliliği etkileyen önemli faktörlerdendir.
Mehmet Zakir ALP’in Özgeçmişi
1977 Siirt’te doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Siirt’te tamamladı. Halk oyunlarına gerçek manada SİSKAV (Siirt, İlim, Sanat, Kültür, Araştırma Vakfı)’da açılan halk oyunları kurslarına katılarak başladı. Belli bir döneme kadar kursiyer olarak birçok yarışma ve gösteride görev aldı. Daha sonra fahri antrenör olarak Siirt Halk Eğitim Merkezi, Siirt Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Siirt Gençlik Merkezi ve okullarda halk oyunları eğitmenliği yaptı. ‘Sporla Tanış’ adlı yaz okullarında halk oyunları branşında görev aldı.
2002 yılında Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Türk Halk Oyunları Bölümü Özel Yetenek Sınavı’na girerek bu bölümü birincilikle kazandı. 2004 yılında İstanbul Şişli Kültür Eğitim Derneği’nde, 2005 yılında ise İstanbul Düğün Folklor Eğitim Merkezi Derneği’nde Siirt Yöresi eğitmenliği yaptı.
Adapazarı Halk Eğitim Merkezinde 2 yıl süre ile çeşitli yöreler öğreterek halk oyunları öğretmenliği yaptı.
2006 yılında Türk Halk Oyunları Bölümü’n den 1. likle mezun oldu. Aynı yıl Kocaeli Üniversitesi’nde Tezsiz Yüksek Lisans (Pedagojik Formasyon Eğitimi) yaparak müzik öğretmenliği yapmaya hak kazandı.
2007 yılında da yine Sakarya Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalında Tezli Yüksek Lisansa başladı. Halen Sakarya’da bu programda eğitimine devam etmektedir.
kaynak:www.Siirtliler.net
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder