“yeni yılda doğan ilk güneş,
hocamın baş ucunu aydınlatmazsa,
ben o güneşi neyleyim.”
İbrahim Hakkı
1703-1780
Astronomi bilim adamı olarak İbrahim Hakkı tasavvuf ve edebiyatta, psikoloji ve sosyolojide, tıp ve pek çok ilim dalında eserler vermiştir.Bu eserlerden en önemlisi’’MARİFETNAME’’dir. 1757’de yazılmıştır. Ortadoğuda yetişen bu bilim adamı olarak Batının bilimsel çalışmalarını olumlu etkilemiştir.Öncelikli olarak bir bilim adamı kimliğinin yanısıra bölgenin aydın insan vasfı olarak da dini konularda rehberlik de yapmıştır. Diğer eseri Divanı’dır. 1755’te yazılmış. 1847’de Mehmed Said tarafından İstanbul’da basılmıştır. Erzurumlu İbrahim Hakkı Divanı ismini taşır. 230 sayfadır. İlâhiname Divanı büyük oğlu İsmail Fehim’e ithaf edilmiştir. İsmail Fehim astronomi ve müzikle uğraşan güzel kanun, santur çalan bir zattır. Kendisinin çalmış olduğu 74 telli bir santuru vardı. İbrahim Hakkı Divanı’nda musiki ile ilgili “Musikiye Dair Nazım” adlı bir şiir bulunmaktadır.
Pozitif bilimle uğraşan Astronom İbrahim Hakkı ölmeden önce Hocası İsmail FAKİRULLAH’a bir jest yapmayı düşünür.Hocası için şunu söylemektedir. “yeni yılda doğan ilk güneş, hocamın baş ucunu aydınlatmazsa, ben o güneşi neyleyim.”İbrahim Hakkı, hocası İsmail FAKİRULLAH’a sevgisini böyle dile getirmektedir.Günlerce tasarladığı bir fizik deneyimini başarıyla bitirmiştir.Uygun bir tepeye çıkar ve tasarımını uygulamaya koyar.Hocası İsmail FAKİRULLAH’ın türbesine ve baç ucuna Güneşin ışıgını sevgi dolu yüreğiyle yıkayarak usulca bırakır. gece ve gündüzün eşit olduğu 21 Mart günü her yıl sızan ilk ışık Pencereden içeri bir misafir edasıyla sevgiyle usulcacık yerleşir.İbrahim Hakkı bunu başardıktan sonra rahat uyumaktadır.Yıllarca bilimsel çalışmalarından yararlandığı hocasına sonsuza kadar ışıkla bir bedel ödemek üzere mutlu yatmaktadır.Bu bir TASAVVUF düşüncesidir.Herhangi bir tarikat düşüncesi değildir.
İBRAHİM HAKKI BÜTÜN İNSANLIĞA AİTTİR.YALNIZ BİR DİN,MEZHEP VE İNANIŞA AİT DEĞİLDİR.O MEVLANA GİBİ EVRENSEL BİR DEĞERDİR.ONU ANLATIRKEN HAKKINDAKİ BİLGİLERİN ÇARPITILMAMASI GEREKMEKTEDİR.
İbrahim Hakkı Hz.’nin 58 eseri mevcuttur.
2- Süluk-u Tarikil-Fena :1726 yılında yazılmıştır. Eser Arapça bir tasavvuf kitabıdır.
3- Lubbul-Kutub :1740 yılında yazılmıştır. Eser 4 cilt olup, seçme şiirlerden derlenmiştir.
4- Tecvit :1749 yılında yazılmıştır. Eser tecvitle ilgilidir.
5- Saatname :1750 yılında yazılmıştır. Eser zaman belirleme usullerini içerir.
6- Tertib’ul-Ülum :1751 yılında yazılmıştır. Eser manzum olup, dini ve içtimai konuları içerir.
7- Menazil’ul-Kamer :1752 yılında yazılmıştır. Eserde mevsimlerle, aylarla ilgili bilgiler vardır.
8- İhtiyarat’ül-Kamer :1752 yılında yazılmıştır. Eser gezegenler ve takvimlerle ilgili bilgileri içerir.
9- Gurre-Name :1752 yılında yazılmıştır. Eser takvimi hesapları kapsıyor.
10- Rûz-Name :1752 yılında yazılmıştır. Eser ağaçtan yaptığı takvimin kullanılışını izah ediyor.
11- Divan-ı İlahi-Name :1755 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe manzum ve tasavvufidir.
12- Mahzen-Ül-Esrar :1755 yılında yazılmıştır. Eser manzum olup, tasavvufidir.
13- Marifetname :1757 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe olup, tasavvuf, astronomi, anatomi, geometri, psikoloji ve edebiyat konularını içeriyor. Orjinali 2 cilttir.
14- Tezkirat’ül-Ehbab :1757 yılında yazılmıştır. Eser Arapça olup, Şeyh İsmail Fakirullah’ın hayatını konu ediniyor.
15- Mecmuat’ul-İrfanniye :1761 yılında yazılmıştır. Eser tasavvufidir.
16- Mecmuat’ul-İnsanniye :1763 yılında yazılmıştır. Eser nazımdır.
17- Hısn’ul-Arifin :1765 yılında yazılmıştır. Eser sırrın izahı ile ilgilidir.
18- Vuslat-Name :1765 yılında yazılmıştır. Eser nazımdır.
19- Mir’at’ul-Kevneyn :1765 yılında yazılmıştır. Eser Arapça nazımdır.
20- Kuvt-i Can :1765 yılında yazılmıştır. Eser şeyhinin menkıbelerini içeriyor.
21- Noş-i Can :1765 yılında yazılmıştır. Türkçe ve Farsça beyitleri içine alıyor.
22- Mecmuat’ül-Meani :1765 yılında yazılmıştır. Eser mana ilimleri ile ilgilidir.
23- Rub’ul Muceyyeb :1765 yılında yazılmıştır. Eser yeryüzünün enlem ve boylamlarının, saat vakitlerinin nasıl bulunabileceğinden, kıble ve yön tayininden, dağların yükseklikleri ile engebeli mesafelerin ölçülmesine dair usulleri içerir.
24- Tuhfet’ul-Kiram :1766 yılında yazılmıştır. Eser Arapça ve Farsça’dır.
25- Celal’ul-Kulub :1766 yılında yazılmıştır. Eser çok değerli manevi telkin ve tavsiyeleri içerir.
26- El-İnsan’ul Kamil :1766 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe olup, olgun bir insan modelini takdim ediyor.
27- Nuhbet’ul-Kelam :1768 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe’dir.
28- Meşarik’ul-Yuh :1771 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe olup, değişik kaynaklardan derlenmiştir.
29- Avamil ve Kavaid’ul-Farisiyye :Eserler Fars Dili’nin bazı gramer kurallarını içeriyor.
30- Aynı Eser,
31- Sefinetu-Nuh :1773 yılında yazılmıştır. Eser üç dilde yazılmış manzumdur.
32- Kenz’ul-Fütuh :1774 yılında yazılmıştır. Eser tasavvufa dair nazımdır.
33- Definetur-Ruh :1775 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmıştır.
34- Kitab’ul-Alem :1775 yılında yazılmıştır. Eser Arapça’dır.
35- Ruhuş-Şüruh :1776 yılında yazılmıştır. Eser İlahi-Name adlı eserinden derlenmiştir.
36- Akidet’ul-İman :1777 yılında yazılmıştır. Eser Arapça olup, çocuklar için imani bilgiler içeriyor.
37- Urvetil-İslam :1777 yılında yazılmıştır. Eser Marifetname’den alınmıştır.
38- Ulfet’ul-Enam :1777 yılında yazılmıştır. Eser Arapça’dır.
39- Hey’et’ul-İslam :1777 yılında yazılmıştır. Eser tefsir ve hadis ilimleri ile ilgilidir.
40- Vasiyet-Name :1778 yılında yazılmıştır. Eser Oğlu İsmail Fehim’e yazdığı mektupları ihtiva ediyor.
41- Mürşid’ul-Muteehhiliyn :Eser ailevi konular içeriyor.
42- Muntehebat-i Manzume :Eser tasavvufi beyitlerden oluşturulmuştur.
43- Şükür-Name :Eser Manzumdur.
44- İkbal-Name :Eser ahlaki konuları içerir. Nazımdır.
45- İstihrac-i Amal-i Felekiyye :Eser astronomi ile ilgili nazımdır.
46- Süluk-i Tarik-i Nakşibendi :Eser Nakşi Tarikatı’nın usullerini izah ediyor.
47- Ed’iye-i Mensure,
49- Uzletname,
50- Ulfet’ul-Kulub,
51- Menkubus-Sır,
52- Nefy’ul-Vücud
53- Vahdet-Name,
54- Teferrüc-Name,
55- Manzume-i Avamil,
56- Sırr’ul-Sır,
57- Kelimatu-Fakirullah,
58- Lubbul-Lub,
siirtevi.blogspot.com
İbrahim Hakkı Hz.’nin 58 eseri mevcuttur.
2- Süluk-u Tarikil-Fena :1726 yılında yazılmıştır. Eser Arapça bir tasavvuf kitabıdır.
3- Lubbul-Kutub :1740 yılında yazılmıştır. Eser 4 cilt olup, seçme şiirlerden derlenmiştir.
4- Tecvit :1749 yılında yazılmıştır. Eser tecvitle ilgilidir.
5- Saatname :1750 yılında yazılmıştır. Eser zaman belirleme usullerini içerir.
6- Tertib’ul-Ülum :1751 yılında yazılmıştır. Eser manzum olup, dini ve içtimai konuları içerir.
7- Menazil’ul-Kamer :1752 yılında yazılmıştır. Eserde mevsimlerle, aylarla ilgili bilgiler vardır.
8- İhtiyarat’ül-Kamer :1752 yılında yazılmıştır. Eser gezegenler ve takvimlerle ilgili bilgileri içerir.
9- Gurre-Name :1752 yılında yazılmıştır. Eser takvimi hesapları kapsıyor.
10- Rûz-Name :1752 yılında yazılmıştır. Eser ağaçtan yaptığı takvimin kullanılışını izah ediyor.
11- Divan-ı İlahi-Name :1755 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe manzum ve tasavvufidir.
12- Mahzen-Ül-Esrar :1755 yılında yazılmıştır. Eser manzum olup, tasavvufidir.
13- Marifetname :1757 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe olup, tasavvuf, astronomi, anatomi, geometri, psikoloji ve edebiyat konularını içeriyor. Orjinali 2 cilttir.
14- Tezkirat’ül-Ehbab :1757 yılında yazılmıştır. Eser Arapça olup, Şeyh İsmail Fakirullah’ın hayatını konu ediniyor.
15- Mecmuat’ul-İrfanniye :1761 yılında yazılmıştır. Eser tasavvufidir.
16- Mecmuat’ul-İnsanniye :1763 yılında yazılmıştır. Eser nazımdır.
17- Hısn’ul-Arifin :1765 yılında yazılmıştır. Eser sırrın izahı ile ilgilidir.
18- Vuslat-Name :1765 yılında yazılmıştır. Eser nazımdır.
19- Mir’at’ul-Kevneyn :1765 yılında yazılmıştır. Eser Arapça nazımdır.
20- Kuvt-i Can :1765 yılında yazılmıştır. Eser şeyhinin menkıbelerini içeriyor.
21- Noş-i Can :1765 yılında yazılmıştır. Türkçe ve Farsça beyitleri içine alıyor.
22- Mecmuat’ül-Meani :1765 yılında yazılmıştır. Eser mana ilimleri ile ilgilidir.
23- Rub’ul Muceyyeb :1765 yılında yazılmıştır. Eser yeryüzünün enlem ve boylamlarının, saat vakitlerinin nasıl bulunabileceğinden, kıble ve yön tayininden, dağların yükseklikleri ile engebeli mesafelerin ölçülmesine dair usulleri içerir.
24- Tuhfet’ul-Kiram :1766 yılında yazılmıştır. Eser Arapça ve Farsça’dır.
25- Celal’ul-Kulub :1766 yılında yazılmıştır. Eser çok değerli manevi telkin ve tavsiyeleri içerir.
26- El-İnsan’ul Kamil :1766 yılında yazılmıştır. Eser Türkçe olup, olgun bir insan modelini takdim ediyor.
27- Nuhbet’ul-Kelam :1768 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe’dir.
28- Meşarik’ul-Yuh :1771 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe olup, değişik kaynaklardan derlenmiştir.
29- Avamil ve Kavaid’ul-Farisiyye :Eserler Fars Dili’nin bazı gramer kurallarını içeriyor.
30- Aynı Eser,
31- Sefinetu-Nuh :1773 yılında yazılmıştır. Eser üç dilde yazılmış manzumdur.
32- Kenz’ul-Fütuh :1774 yılında yazılmıştır. Eser tasavvufa dair nazımdır.
33- Definetur-Ruh :1775 yılında yazılmıştır. Eser Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmıştır.
34- Kitab’ul-Alem :1775 yılında yazılmıştır. Eser Arapça’dır.
35- Ruhuş-Şüruh :1776 yılında yazılmıştır. Eser İlahi-Name adlı eserinden derlenmiştir.
36- Akidet’ul-İman :1777 yılında yazılmıştır. Eser Arapça olup, çocuklar için imani bilgiler içeriyor.
37- Urvetil-İslam :1777 yılında yazılmıştır. Eser Marifetname’den alınmıştır.
38- Ulfet’ul-Enam :1777 yılında yazılmıştır. Eser Arapça’dır.
39- Hey’et’ul-İslam :1777 yılında yazılmıştır. Eser tefsir ve hadis ilimleri ile ilgilidir.
40- Vasiyet-Name :1778 yılında yazılmıştır. Eser Oğlu İsmail Fehim’e yazdığı mektupları ihtiva ediyor.
41- Mürşid’ul-Muteehhiliyn :Eser ailevi konular içeriyor.
42- Muntehebat-i Manzume :Eser tasavvufi beyitlerden oluşturulmuştur.
43- Şükür-Name :Eser Manzumdur.
44- İkbal-Name :Eser ahlaki konuları içerir. Nazımdır.
45- İstihrac-i Amal-i Felekiyye :Eser astronomi ile ilgili nazımdır.
46- Süluk-i Tarik-i Nakşibendi :Eser Nakşi Tarikatı’nın usullerini izah ediyor.
47- Ed’iye-i Mensure,
49- Uzletname,
50- Ulfet’ul-Kulub,
51- Menkubus-Sır,
52- Nefy’ul-Vücud
53- Vahdet-Name,
54- Teferrüc-Name,
55- Manzume-i Avamil,
56- Sırr’ul-Sır,
57- Kelimatu-Fakirullah,
58- Lubbul-Lub,
siirtevi.blogspot.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder